Fentanyl | فنتانیل | دکتر | درمان | مرگ | تداخل دارویی

Fentanyl/فنتانیل
اولین دارو در لیست مرگ که تداخل اش با داروی دیگر یا بصورت تکی منجر به مرگ شده

مسکن ، ضد التهاب ، ضد تب
Analgesics Anti- inflammatory and Antipyretics

موارد مصرف :
فنتانیل یک ضد درد مخدر  است که به عنوان داروی ضد درد هنگام عمل جراحی، القای بیهوشی و حفظ آن  و پیشگیری یا تسکین درد بلافاصله پی از عمل جراحی مصرف می‌‌شود.

فارماکوکینتیک/عملکرد بدن بر دارو :
فنتانیل براحتی از سد خونی- مغزی عبور می‌کند. 89-80% دارو به پروتئین‌های پلاسما پیوند می‌یابد. تجمع فنتانیل‌ در بافت‌های چربی ممکن است باعث طولانی‌شدن طول اثر دارو شود. متابولیسم دارو کبدی  است . فنتانیل نیمه عمر سه مرحله‌ای دارد و نیمه عمر دفعی آن 6/3 ساعت است.زمان شروع اثر دارو حدود 15-7 دقیقه بعد از تزریق عضلانی و 2-1 دقیقه بعد از تزریق وریدیاست و طی 30-20 دقیقه بعد از تزریق عضلانی و 5-3 دقیقه بعد از تزریق وریدی به حداکثر اثر خود می‌رسد طول مدت اثر دارو از راه عضلانی 2-1 ساعت و از راه وریدی 1-5/0 ساعت است. دفع دارو عمدتاً  کبدی است

عوارض جانبی :
برادی کاردی، کاهش فشار خون و ضعف تنفسی طی و بعد از عمل جراحی از عوارض شایع و مهم فنتانیل هستند.

هشدارها :
در صورت وجود عیب کار کبد، بیماری ریوی و نقص سیستم تنفسی و در بیماران سالخورده یا بسیار جوان باید با احتیاط فراوان تجویز شود. 
2. داروهای ضد درد مخدر باعث تشدید ضعف تنفسی می شوند. 
3. هنگام تجویز دارو باید امکانات لازم برای کنترل علائم مسمومیت  احتمالی با دارو از جمله آنتاگونیست‌های مواد مخدر در دسترس باشد. 
4. تزریق وریدی دارو بهتر است به صورت آهسته و طی حداقل 2-1 دقیقه صورت گیرد. 
5. اگرچه مصرف همزمان بنزودیاپین‌ها ممکن است باعث بهبود بیهوشی گردد، احتمال افزایش ضعف تنفسی و یا کاهش فشار خون باید در نظر گرفته شود. 
6. مصرف متناوب دارو ممکن است باعث ایجاد تحمل به اثرات دارو وابستگی واعتیاد شود.

تداخل دارویی :
مصرف همزمان فنتانیل با بنزودیازپین‌ها ، داروهای تضعیف کننده CNSو دارو‌های  مهار کننده آنزیم‌های کبدی باعث تشدید عوارض جانبی دارو می‌شود.

نکات مهم :
تا 24 ساعت پس از مصرف این دارو، در صورت بروز سرگیجه ، خواب‌آلودگی ،‌منگی یا تاری دید باید احتیاط نمود. 
2. تا 24 ساعت پس از مصرف این دارو، از مصرف سایر فراورده‌های حاوی الکل با داروهای مضعف CNS باید خودداری نمود. مگر اینکه اختصاصاً توسط پزشک تجویز شود.

مقدار مصرف : 
بزرگسالان: به عنوان داروی کمکی در بیهوشی عمومی برای اعمال جراحی کوچک mcg/kg2 تزریق وریدی می‌شود. برای اعمال جراحی بزرگ، به عنوان مقدار متوسط mcg/kg20-2 و به عنوان مقدار مصرف زیاد ( اعمال جراحی قلب باز ، جراحی نورولوژیک یا ارتوپدیک ) mcg/kg50-20 تزریق وریدی می‌شود. به عنوان داروی کمکی در بی‌حسی موضعی،‌10-50میکروگرم تزریق عضلانی یا وریدی می‌شود. به منظور ایجاد اثر فوری و پیوسته طی یک عمل جراحی طولانی، انفوزیون مداوم وریدی همزمان با تزریق  یک مقدار حمله ای ‌اولیه یا پس از آن توصیه می‌شود. پیش از عمل جراحی نیز 100-50 میکروگرم 60-30 دقیقه پیش از عمل و پس از عمل جراحی نیز 100-50 میکروگرم( که در صورت نیاز طی 2-1 ساعت تکرار می‌شود. ) تزریق عضلانی می‌شود. 
کودکان: به عنوان یک عامل اصلی در جراحی بزرگ به منظور ایجاد بیهوشی ، در کودکان 12-2 سال mcg/kg3-2 تزریق وریدی می‌گردد.

اشکال دارویی :
patch : 25  .  50 mcg/hr
Injection:0.5mg/ml(as Citrate)

 

منابع :
1-http: www.drugs.com

2- http://www.fda.gov.ir/item/92

3- http://www.fda.gov.ir/item/91

4 - Lexicom’s 21th Edition 2012, Drug Information Handbook with international Trade names Index”.

5- Gerald K. McEvoy AHFS Drug Information Essentials” – January, 2006

6- American Society of Health-System Pharmacists Ahfs Drug Information”1st Edition2015

7- Martindale , Thirty-eighth edition,2014 The Complete Drug Reference”

8-Lexicom’s 17th Edition 2012 Geriatric Dosage Handbook”

9-Goldfrank's manual of toxicologic emergencies. 9th Edition 2000

10-Ford:clinical toxicology 1th Edition. 2007

11-Haddad and winchester's clinical management of poisoning and drug overdose 4th, 2007

12- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی "دارونامه رسمی ایران" ویرایش ششم بهار 92

13- دارویاب

14- داروخانه بنفش

15-British National Formulary (BNF) 2011

16-Applied Therapeutics - The Clinical Use of Drugs_ 8th Editio.(2011)

17- Loyd V. Allen, Jr., PhD.”Ansel’s Pharmaceutical Dosage Forms and Drug Delivery Systems”. (Dec 2004)

- Mosby’s, Nursing Drug Reference” 2003

19-Leikin & Paloucek’s, Poisoning & Toxicology Handbook” 2002

20- Thompson, Clinical Nursing”. 2012

21- Drug Facts & Comparisons, 2010

22- http://www.medscape.com